Ik heb De Lakenhal bezocht met het oog op de tentoonstelling Meesterlijk Mysterie rond de tot dusver niet geïdentifceerde "meester I.S." Deze noodnaam kreeg de kunstenaar vanwege het monogram I.S. waarmee hij een aantal van zijn schilderijen heeft gesigneerd. Via een witte zaal (1) met een viertal kubussen en verstillende muziek wordt de bezoeker naar de in gedempt blauw licht gedompelde tentoonstellingszaal (2) geleid. In deze zaal zijn in totaal 16 schilderijen van de hand van meester I.S. te zien of die aan hem worden toegeschreven. Qua genre gaat het om tronies, portretten en enkele historiestukken. Daarbij vroeg ik mij af of enkele niet gemonogrammeerde, maar wel aan meester I.S. toegeschreven werken wel tronies zijn en geen (zelf)portret. Deze werken worden afgezet tegen een achttal schilderijen van Gerard Dou, Jan Lievens, Rembrandt en David Bailly en een tiental etsen van Lievens en Rembrandt. Het museum heeft dit alles bij elkaar gebracht aangezien meester I.S. misschien in het tweede kwart van de 17e eeuw in Leiden is geweest dan wel is geïnspireerd door het Leidse werk van Lievens en Rembrandt, bijvoorbeeld via de etsen van deze kunstenaars. De fraai geschilderde tronies en portretten van (louter) oudere mannen en vrouwen van meester I.S. ogen on-Nederlands, vooral door hun kledij en hoofddeksels. Wellicht meer Oost-Europees? Het interieur met 2 figuren (een genrestuk?) maakt duidelijk dat meester I.S. daarvan op de hoogte moet zijn geweest. Door de egale achtergronden doen de portretten en tronies wat saai en ouderwets aan, zeker waar het werk betreft met dateringen van na 1640. Maar het richt de aandacht daardoor wel op de doorleefde koppen. Ter vergelijking toont het museum een paar tronies van exotische figuren van de hand van Lievens en Rembrandt. Toch zie ik daarin meer iets van een verkleedpartij, terwijl de koppen van meester I.S. uit het dagelijkse leven lijken te zijn gegrepen. Overigens zijn die koppen niet allemaal even sterk in de ruimte geplaatst. De meeste zijn centraal in het beeldvlak gekaderd. Maar als het gaat om de "Zingende vrouw" en de "Halfnaakte man," dan is duidelijk dat de schilder niet wist wat hij met de ruimte rechtsboven de kop moest doen (horror vacui). De historiestukken van de hand van meester I.S. zijn niet echt overtuigend: de Hieronymus kan er nog mee door, maar de Doop van een kamerling met een op de heuvel "geplakte" bediende is gewoon zwak: de man lijkt te zweven. Ik betrap er de schrijver van de zaalteksten op dat die ervanuit gaat dat meester I.S. is geïnspireerd door (het vroege werk) Lievens en Rembrandt: er wordt flink in die richting geschreven. Dat mag natuurlijk, maar daarvoor is meer nodig. Ik denk dat de koek moet worden vergroot. Meester I.S. is, net als Rembrandt en Lievens geïnspireerd door Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610), die de mens al eerder in al zijn onvolmaaktheden uitbeeldde. Hoe dan ook: al blijft het mysterie een mysterie, het was alleszins de moeite waard van de reis naar de Leidse Lakenhal.
infoF4384OD
1 maand geleden (Doordeweeks)
